Dzisiaj kilka słów o torach wejściowych mono.
Klasyczny mikser ma kilka torów wejściowych z preampami mikrofonowymi (są to tory mono) oraz kilka torów z wejściami wyłącznie liniowymi (stereo). Cena miksera zależy bardzo silnie od liczby torów z preampami mikrofonowymi.
Tor mono
1. Gniazdo mikrofonowe XLR (MIC)
2. Gniazdo liniowe jack (LINE IN)
3. Filtr górnoprzepustowy (LOW CUT, LO CUT)
4. Wzmocnienie przedwzmacniacza (GAIN, TRIM)
5-7. Korektor trójpasmowy (HIGH, MID, LOW) oznaczony na niebiesko
8-9. Regulatory torów AUX SEND (o tym potem). Pokrętła są zaznaczone wyraźnie innym kolorem niż korektor.
10. Panorama stereo (PAN). Pokrętło jest oznaczone innym kolorem niż korektor i regulatory torów AUX SEND.
11. Przełącznik szyn wyjściowych (MUTE, ALT-3-4)
12. Tłumik toru
13. Dioda MUTE
14. Dioda CLIP (wskaźnik przesterowania)
Gniazda wejściowe
Po pierwsze -- nigdy nie wolno przyłączyć do jednego toru urządzeń do gniazdka mikrofonowego i liniowego równocześnie! Po drugie, jeśli przyłączane urządzenie -- na przykład mikrofon pojemnościowy -- wymaga zasilania Phantom (+48V), to musimy włączyć takowe zasilanie. Zasilanie Phantom bywa globalne (dla całości miksera) lub lokalne dla każdego toru mono. Przypominam, że zasilanie Phantom
nie uszkodzi urządzenia podłączonego do gniazda XLR w przypadku gdy urządzenie takiego zasilania nie potrzebuje.
Czy do XLR można podpinac tylko mikrofony? Niekoniecznie. Wiele gitar z wbudowanym pre-ampem (szczególnie elektroakustycznych) posiada wyjście XLR. Zaletą kabli XLR jest znakomite ekranowanie kabla, co pozwala stosować bardzo długie kable bez wystąpienia przydźwięku sieci elektrycznej.
Żródła dźwięku
Wokal -- mikrofon dynamiczny.
Gitara akustyczna -- mikrofon dynamiczny
Gitara elektroakustyczna -- kablem bezpośrednio do wejścia miksera
Klawisze -- wejście liniowe
Gitara elektryczna -- Gramy przez "piec", nagrywamy przez mikrofon gitarowy (referencyjny mikrofon to Shure SM57, ale bez szaleństw, proszę
)
Gitara basowa: Szkoła falenicka mówi, żeby podpinać gitarę basową od razu do wejścia liniowego, a otwocka, żeby nagrywać odpowiedmim mikrofonem z "pieca".
Perkusja -- kilkoma mikrofonami
Pozostałe instrumenty -- odpowiednimi przetwornikami na linię lub odpowiednimi mikrofonami do gniazda mikrofonu.
Filtr górnoprzepustowy LOW CUT, LO CUT
Przycisk ten jest przydatny przy nagrywaniu gitar, szczególnie akustycznych. Proszę sprawdzić częstotliwość poniżej której sygnał jest silnie tłumiony (powinno to być 75 Hz). Jak to działa? Częstotliwość struny E normalnie nastrojonej gitary to ok. 80 Hz. Jeśli wciśniemy LOW CUT, to wszystkie niższe dźwięki (szczególnie stuknięcia w pudło gitary akustycznej) zostaną wytłumione. (Podobnie, zostaną silnie stłumione stuknięcia w mikrofon, "puf-pufy" oddechu itp.)
Ale proszę uważać. Jeśli gramy w stroju "drop D" (najniższa częstotliwość ok. 71 Hz) czy na gitarze basowej, to proszę nie włączać LOW CUT, bo utracimy basy!
Wzmocnienie na przedwzmacniaczu (GAIN, TRIM)
Jest to jedna z najważniejszych gałek!
1. Pokrętłem tym należy doskonale wysterować tor tak, aby sygnał miał porządny poziom, ale żeby w żadnej sytuacji nie został przesterowany
2. Gain/Trim odpowiada w pierwszej kolejności za występowanie sprzężeń przy nagłośnieniu!
Zasada ogólna: Przy tłumiku toru ustawionym w pozycję 0dB, sygnał ma być wyregulowany tak, żeby nigdy nie zapaliła się dioda CLIP i żeby ogolny wskaźnik wysterowania miksu dochodził maksymalnie do pozycji 0dB. Po wyregulowaniu poziomu wejścia dla każdego toru z osobna zaczynamy
dopiero wtedy manipulować tłumikami torów tak, żeby całość miksu nie przekroczyła 0 dB na ogólnym wskaźniku wysterowania.
Jeśli przy nagłaśnianiu czy na próbie zespołu z odsłuchami sprzęga się mikrofon czy instrument,
ujmij z gainu takiego toru, a dopiero potem myśl co zrobić dalej.
Korektor
Jeśli nagrywamy tylko jeden instrument na komputer, to pokrętła korektora (equalizera) ustawiamy w pozycję "0", środkową, a korekty dokonujemy już w programie.
Inna sytuacja jest przy nagraniach live oraz nagłaśnianiu -- tam korektor ma znaczenie. Proszę pamiętać, że korektor działa tak naprawdę tylko wtedy, gdy przynajmniej jedna gałka jest ustawiona inaczej niż pozostałe (nic nie daje ustawienie trzech gałek w pozycji +6dB na przykład). Naturalnie, korektę ustawia się dla każdego toru osobno, oceniając w słuchawkach barwę dźwięku. Korektor pomaga także walczyć ze sprzężeniami, jeśli mikser służy do monitorowania gry zespołu na próbie czy do nagłaśniania występu.
Przed chwilą dowiedziałeś się, że za sprzężenie odpowiada GAIN/TRIM. To prawda, ale i korektor ma znaczenie. Sprytna sztuczka:
Nagłaśniasz estradę czy monitory w sali prób i masz sprzężenie. Ujmujesz Gainu - sprzężenie zanika. Teraz możesz pchnąć tłumik toru w górę i sprawdzić czy się nadal sprzęga. Znów się sprzęga? Popróbuj skręcić powoli jedno z pokręteł korektora, a jak to nie pomoże, to powróć z tym do pozycji jaka była przedtem i spróbuj kolejną gałką. Przy którymś pokrętle korektora sprzężenie może zaniknąć. Sztuczka jest wprawdzie wieśniacka, ale działa
Regulacja AUX SEND
Kwestie AUXu pozostawmy dla jednego z kolejnych rozdziałów, ale dla porządku kilka informacji już teraz.
W większosci mikserów występują tory AUX SEND. Można odłączyć sygnał z jednego lub większej liczby torów wejściowych od miksu ogolnego i połaczyć je na jednej szynie AUX SEND; następnie przesłać taki łączny sygnał na przykład do aktywnego monitora (odsłuchu) czy zewnętrznego efektu (na przykład pogłosu). Sygnał wysłany na AUX SEND może następnie powrócić na inne wejście zwane AUX RETURN i być połączony z głownym miksem.
Z reguły występują dwa tory AUX SEND: Monitorowy (1, MON) oraz efektowy (2, FX). W torze monitorowym tory wejściowe są łączone przed tłumikiem AUX, a w efektowym za tym tłumikiem. W niektórych mikserach przełącza się jawnie sposób łączenia wejść na szyne. PRE to łączenie przed tłumikiem AUX, a POST (FX) to łączenie za tłumikiem.
Panorama stereo
Jest to szalenie ważne pokrętło przy nagraniach live. Miksujesz sygnały mono, a dostajesz wyjście stereo. Jeśli wszystkie wejścia mają ten sam poziom i są w centrum -- wyjdzie z tego niestrawny pasztet...
Masz możliwość wyregulowania położenia dźwięku źródeł tak wgłąb jak i wszerz. Regulacja wgłąb to regulacja poziomu. Na przykład gitarkę rytmiczną nagrywamy z niższym poziomem -- idzie w tło. To samo jakieś przeszkadzajki, perkusjonalia. Chórki też dajemy w tło, a do przodu idzie główny wokal i gitara solowa. Co więcej, w rocku często chowamy trochę wokal za instrumenty, a w innych gatunkach muzycznych wokal wiodący musi dominować.
Natomiast pokrętło PAN rozkłada nam instrumenty i głosy wszerz. Z reguły gitarę basową i centralę (bęben taktowy) dajemy w centrum, główny wokal także blisko centrum (nie musi być na środku), a inne instrumenty i głosy rozkładamy w panoramie jak serce nam dyktuje. Dzięki temu, głosy i instrumenty się nie nakładają. Przykładem mogą być moje śpiewające trzy dziewczyny -- one śpiewają razem i dlatego muszę je poumieszczać w róznych miejscach panoramy stereo, aby się wzajemnie nie zagłuszały. (Ważna uwaga -- to wszystko dotyczy rejestracji live. Przy nagrywaniu posladowym poziomy i panoramę ustawiamy w programie na komputerze i wtedy pokrętło panoramy ma być ustawione na 0).
Zabawy z panoramą usłyszycie w licznych nagraniach. Można na przykład usłyszeć intro do utworu zagrane cicho na gitarce w prawym kanale, po czym wchodzi reszta zespołu całą panoramą, a jeden z instrumentów dla efektu "przelatuje" z lewej do prawej
Takim najbardziej zabawnym zespołem pod względem panoramy stereo byli The Doors (mowa o pierwszej płycie zespołu). Jak pamiętamy, zaczynali oni kiedy technika stereo dopiero raczkowała. Dlatego jedne instrumenty są całkowicie z lewej strony panoramy, inne całkowicie z prawej, no a wokal w środku. Mnie to zawsze cieszyło
MUTE, ALT 3-4
Każdy mikser powinien mieć przycisk MUTE. Użycie przycisku wyłącza dany tor wejściowy z miksu ogólnego. Dwa zastosowania:
1. Sprzężenie na torze -- chcemy błyskawicznie wyłączyć na chwilę ten tor
2. Wyłączamy przez MUTE wszystkie tory poza jednym celem ustawienia konkretnego toru -- w czasie próby mikrofonowej
W niektórych mikserach ten sam przycisk przełącza tor na wyjście sub-miksu (ALT 3-4). Sub-miks może służyć do wysłania na inny, większy mikser na przykład. Naciśnięcie ALT 3-4 odłączy miks z głównego wyjścia 1-2 i przełączy na 3-4. Tor wyjściowy sub-miksu ma własny tłumik.
Tłumik (fader)
Tłumik toru służy do ustalenia finalnego poziomu danego toru w miksie. Regulację GAIN/TRIM robi się przy faderze toru ustawionym na 0 dB czyli z suwakiem w górnej części (poziom w dB jest opisany na skali tłumika).
Tłumik nie służy do regulacji przedwzmacniacza! Służy wyłącznie do ustawienia poziomu, czyli pozycji sygnału "wgłąb" w miksie docelowym. Czyli ustawiając indywidualnie tor za torem najpierw ustawiamy fader na 0dB i Gainem/Trimem wysterowujemy przedwzmacniacz, a dopiero potem kontrolując miks zaczynamy przesuwać fader w dół. Rzadko się zdarza, żeby ustawienie Gain/Trim wymagało przesunięcia tłumika powyżej 0dB.
Diody LED
Dioda MUTE oznacza tylko tyle, że wciśnięto przycisk MUTE. Jest to naturalnie ważne, bo zwraca naszą uwagę na to, że sygnał nie pojawi się w miksie głównym.
Dioda CLIP jest bardzo ważna. Jej mignięcie oznacza, że przedwzmacniacz został
przesterowany. Proszę zadbać o właściwą regulację pokrętłem GAIN/TRIM tak, aby przy najgłosniejszym dźwięku dioda CLIP nigdy się nie zapaliła.
